Ina bhean spreagúil dom a ba í agus mé imo shagart oige. Scríobh mé litir dí tráth, cuireadh dí chun teacht anall go Kirkby. Ba mhian liom an pobal anseo leis ár bhféiniúlacht mar Gaeil an lucht oibre a ath-ghríosadh ionainn......ach, faraor, gan freagra ar bith uaithi! Mar sin féin fanann sí ina banlaoch na nGaeil fós.....
a Bhernadette, a chara,
.....Bhí díoma beag orm faoin clár, sa clár fút ar TG4 ar na mallaibh. Nach 'Telé Gaeil' é an canal seo? Ach diomaite d'óráidí taifeadta sna seachtóidí, níor labhair tú ach as Béarla ar fud an cláir....B'fhéidir gur doigh leat gurb níos práinneach ag an am faoi láthair é an réabhlóid sóisealach ná 'athbheochan' an teanga?....Más leat an tuairim seo, níl aontaim leat ar chor ar bith. 's fite fuaite le chéile an beirt acu ina haon uirlis réabhlóideach amháin....
I measc sinn, Clainne an Gorta Mór, níl réabhlóid gan teanga.
(Liricí ar fháil: http://www.grainneholland.com/#!lyrics/ceja )
Sa blág roimhe bhí mé ag plé faoin cuimhne géineach, faoin neamh-chomhfhios coiteanta (N-CC). Bhuel, chomh mhaith leis cúrsaí pianmhara is tragóideacha - an Drochshaoil, mar shampla - a bhfanann ann, tá loirg nithe bunúsacha dearfacha ann freisin, loirg teanga ina measc. Ba inár ndaoine dísheilbhithe sinne le céadta blianta; ach níor chaillíomar an Ghaeilge ach le cupla glúine........
Glúin: tréimhse ama a bhfuil gairid go leor ionas gurb fhéidir le duine comhra a dhéanamh le duine eile fá dtaobh d'eachtra a raibh an duine is sine páirteach ann.
Mar shampla, tógadh m'athair féin, Jim Ravey (1910-1975), i teaghlach ina raibh a sheanathair ina cheann teaghligh; Mick Ravey (1856-1929) an ainm air: aon glúin amháin. D'inis Mick scéalta faoi a athair féin do Jim: an dara glúin. Tugadh Felix (1823-1884) airsean; agus rugadh é i measc Gaeilgeóirí i : an triú glúin..... Agus posadh sé le Mary Magee (1821-1888) a rugadh i gCuailigne (Cooley) sa paróiste Carlingford, áit a raibh Gaeltacht ann go dtí na 1970í. Tréimhse gairid go leor a ba é chun loirg an teanga a fhanacht go dian sa cuimhne géineach mo mhuintire féin'in.....
Ba sóisialaíoch, agóideach é an meon ag m'athair is aga a dhearthair, Jack. De réir dealramh ina fhear flaithúil ach agóideach freisin a bhí a seanathair, Mick - 'Irish Mick' an leasainm a dtugadh air sa ceantar Kirkdale i Learpholl. Agus, de réir béaloidis mo mhuintire:
I keep on thinking of Grandma and what might have happened if she had been evicted from her house......(Ba an cur isteach le Mick ar tharrtháil an teaghlach tar éis báis mo sheanathra, John, i timpiste sna duganna)....
.....We would not be here to-day. Mum (deirfiur ag m'athair) used to say her Irish Grandad was kind. He may have had a reputation but helped Grandma. Perhaps Uncle Jack took after him. He liked to drink but used to sing Scottish songs at New year when he was drunk because he said he was Scottish. Mum used to say her Scottish Grandad was mean. Every year when he had his weeks holiday he went back to Scotland with presents but never took his wife there. Grandma had a hard life and worked until she died (ba ímo chol ceathair ar scríobh an léiriú).
Go díreach roimh a bháis bhí fonn ar m'athair an Ghaeilge a foghlaim......Spreagadh é le cuimhne géineach?.... 'S doigh liom gurbh ón N-CC (an neamh-chomhfhios coiteanta) ar bhructadh sé aníos....Agus dá bharr sin, seo anseo mise ag scríobh a mo Ghaeilge briste!.....
Is inár gClainne an Gorta Mór, sinne, a Bhernadette; inár gcosmhuintir Gaelach dísheilbhithe; inár bpobal séanaithe leis 'Éireannaigh' i gcoitinne, gallda nó Gaeil. Mar sin féin is inár ábhar réabhlóideach sinne freisin.....ach tá taoiseach laoch/ban-laoch de díth orainn!....
le meas is dea-mhéin .......................
Maidhc Ó Riabhaigh, sagart réabhlóideach (fós - 46 bianta tar éis mo chéad is litir amháin duitse!)
Féach, a léitheoir, ar........
fiú gurbh as Béarla é........ach amháin dá mbeadh sé as Gaeilge!
